Son zamanlarda bazı hibe kuruluşlarının desteklerinde yer alan bazı kalemlerde, marka tescili zorunluluğunun olduğunu ve dolayısıyla kişilerin marka tescili yaptırmak için sıraya girdiklerini görüyoruz. Ama maalesef markayı sadece hibe kuruluşundan destek alabilmek için yaptırmak isteyen pek çok işletme var. “Parasal olarak bana ne katkısı var” sorularını soran işletmelere cevabım; her şeyin para olmadığı.
Marka, 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’ye göre kısaca bir işletmeyi diğer işletmelerden ayıran en önemli farktır ve en önemli tanıtım araçlarından biridir. Bunlar; isimler, logolar, sözcükler, şekiller, harfler, sayılar kısacası sizin işletmenizi anlatan her türlü işaret olabilir. Burada dikkat edilmesi gereken hususlardan birincisi, bilinen başka bir ismi, logoyu veya şekli çağrıştırmamasıdır. Örneğin “SA” markasını gördüğümüzde bu markanın Sabancı Holding’e ait olduğunu bilmeyen hiç yoktur. Dolayısıyla siz hangi sektörde olursanız olun “SA” ifadesini kullanamazsınız. İkincisi, çok bilinen ve genel olarak kullanılmak zorunda olan ifadelerin tescil edilmeyecek olmasıdır. Örneğin; yöresel ürünler satan bir firmanız var ve adını “Erzincan Pazarı” olarak tescillemek istiyorsunuz. Hem Erzincan ismi şehir ismi olduğundan hem de Pazar ifadesi çok genel ve herkesin kullanmak zorunda olduğu, bölgeye halka ve coğrafyaya mal olmuş bir isim olduğundan bu markanız tescil edilmeyecektir. Marka işletmeye özgü olmalıdır. Üçüncüsü, dini sembolleri içeren, kamu düzenine ve ahlakına aykırı sayılacak isim veya işaretlerin tescil edilmeyecek olmasıdır. Birkaç soruyla örnek verecek olursak;
Soru: Ben arıcılık işiyle uğraşıyorum ve marka örneğinde sadece arı resmi kullanmak istiyorum.
Cevap: Kullanamazsınız çünkü arı genel esas unsur içeren bir ifadedir, yani herkesin kullanabildiği, size özgü olmayan bir ifadedir. Herkesin genel olarak kullanabildiği bir ifade size özel olarak tescil edilmez.
Soru: Firmamın adına marka tescili yaptırmak istiyorum ama Ticaret Sicili’nde kayıtlı ismi kullanmak zorunda mıyım?
Cevap: Hayır değilsiniz. Ticaret Gazetesi’nde yer alan isminiz TTK’nın konusudur ve mevzuatları farklıdır. Marka sizin işletmenize özgü olacak olan her hangi bir isim, işaret veya logo olabilir.
Soru: Ben ….. markasını kendi adıma tescil ettirmek istiyordum ama istediğim marka …..kişisine aitmiş, o kişi de İstanbul’daymış ben Erzincan’dayım, markayı tescil ettirebilir miyim?
Cevap: Ettiremezsiniz, sizin hangi ilde olduğunuz fark etmez, istemiş olduğunuz isim/logo/şekil vb. işaretler daha önce her hangi bir kişi veya işletme tarafından marka olarak tescil edilmişse sizin bunu tabelanızda bile kullanmanız suçtur. Para ve hapis cezasıyla karşılaşabilirsiniz.
Soru: Marka tescili başvurusunda bulundum red yazısı geldi. Ne yapmam gerek?
Cevap: Eğer red konusu benzerlikten dolayı ise ve siz de benzerlik olmadığını düşünüyorsanız, 2 ay içinde redde itiraz edebilirsiniz. Eğer tescil etmek istediğiniz marka örneği genel bir ifadeden dolayı red almışsa yapacak bir şey yok, marka örneğini değiştirip yeniden başvuru yapabilirsiniz.
Soru: Benim marka tescilim yok ama ismimi 30 yıldır kullanıyordum, başka bir firma benim ismimi marka olarak tescil ettirmiş. Ne yapmam gerek?
Cevap: Önemli olan ne kadar süredir o ismi kullandığınız değil, marka tescilinin ne zaman yapıldığıdır. Yani öncelik karşı firmadadır siz gene de o ismi kullanmak istiyorsanız karşı firmayla Noter onaylı lisans sözleşmesi yapıp ismi kullanmaya devam edebilirsiniz ancak marka ile ilgili tüm haklar karşı tarafa aittir.
Soru: Marka tescil başvurusu nereye yapacağım?
Cevap: Tüm başvurular Türk Patent Enstitüsü’ (TPE) ne yapılmaktadır. İlgili ücreti TPE’nin hesabına yatırıp Marka Tescili Başvuru Formuyla beraber TPE’ye göndermeniz yeterlidir.
Soru: Marka Tescili başvurusu yaptım, tescil belgem ne zaman gelir?
Cevap: Marka başvurularının sonuçlanması yaklaşık 8-9 ayı bulmaktadır. Bunun sebebi, başvurunun ilgili kurul tarafından incelendikten sonra yayına çıkmasıdır. Yayında 3 ay kalan marka örneğine diğer marka sahipleri tarafından her hangi bir itiraz gelmezse markanız tescillenir.
Soru: Bazı kurumlar benden marka tescil belgesine başvuru yapmamla ilgili olarak belge istiyorlar. 9 ay beklemeye vaktim yok, ne yapacağım?
Cevap: TPE, bununla ilgili olarak Marka Başvurusu Resmi Yazısı isimli bir belge oluşturmaktadır. Başvuru formunda bu belgeyi istediğinize dair şıkkı işaretlediğiniz de kısa bir süre sonra başvuru yaptığınıza dair resmi yazı elinize geçecektir. İlgili kurumlarda bu belgeyi kullanabilirsiniz. Yalnız bu belge sadece başvuru yaptığınızı ispatlar, marka örneğinizin tescil edilip edilmediğinden bahsetmez.
Soru: Marka sürem bitmiş, ne yapmam gerek?
Cevap: Marka Tescil Belgesi’nin süresi 10 yıldır. 10 yıldan sonra ilgili ücreti yatırıp ilgili formla tekrar TPE’ye göndermeniz sonucunda tekrar markanızı kullanmaya devam edebilirsiniz.
Soru: Markamı başka bir kişiye ve işletmeye devretmek istiyorum. Ne yapmalıyım?
Cevap: Markanızı istediğiniz kişiye veya işletmeye kullandırabilir veya devredebilirsiniz. Bunun için Noter onaylı devir sözleşmesini, ilgili ücretle ve ilgili formlarla beraber TPE ye gönderebilirsiniz.
Soru: Farkında olmadan marka sahibinin markasını kullanıyormuşum, haberim yoktu, bana, markalarını kullanmamam için ihtar göndermişler, ne yapmalıyım?
Cevap: Bundan böyle o kişi ya da işletmenin markasını kullanmayacaksınız, bugüne kadar kaşenizde, tabelanızda kullanmış olabilirsiniz hatta böyle tanınmış ta olabilirsiniz ancak o marka o kişiye aittir.

Sonuç olarak, kişi ya da işletme ya da kurum fark etmez, bir isim kullanacaksa ve o isim altında faaliyetler gösterecekse ismin sadece ilimizde olup olmadığına bakmamalı, marka tescili olarak ta araştırmalıdır. Öncesinden buna dikkat etmeyip, başka isimlerden etkilenip kendi işletmesinde de kullandığı, müşteri çekmek açısından özellikle tanınan bilinen isimleri kullanmak istemesi ilerde başına iş açabilir. Kullanmak istenen ismin Erzincan’da kullanılmıyor olmaması bir şeyi değiştirmez. “Sadece tabelamda yazsın, insanlar bu markaya çok güveniyor bende böylece iyi satış yaparım” diye düşünmek, ilgili markayı haksız olarak kullanmaya girer ki bu da marka sahibi kişi tarafından fark edilmese bile (kurumsal firmalar hep takiptedir) ticari olarak etik değildir. Bir işletmenin kendine özgü markasının olması işte bu kadar önemlidir. Bilindik markaları uyarlamak maalesef işe yaramıyor, insanımız akıllı, fark ediyor, tanıyor, hoş karşılamıyor dolayısıyla her işletme kendine özgü kendini anlatan marka örneklerini kullanmalı, kendisini daha iyi nasıl tanıtabilir diye araştırmalıdır.