Erzincan’ın Kemaliye ilçesi ve köylerinde, yüzyıllardır süren geleneksel yöntemlerle dut pekmezi üretimi başladı. Haziran ve temmuz aylarında yapılan bu pekmez, kendine has kokusu ve lezzeti ile dikkat çekiyor.
Geleneksel Pekmez Yapımı
Pekmez yapımı, bol güneş ve hafif rüzgar gerektirir. Yağmurun olmadığı bu dönemlerde, dutlar odun ateşi ile büyük kazanlarda doğal kaynak suyu ile kaynatılır. Kaynama ısısına gelen dutun şırası alınır ve güneş gören damlarda tepsilere konularak olgunlaşması beklenir. Bu süreç yaklaşık bir hafta sürer.
Kemaliye pekmezinin diğerlerinden farkı, kurutulmuş beyaz duttan yapılması ve az kaynatılıp besin değerini yitirmeden güneşte olgunlaşmasıdır. El becerisi gerektiren bu süreç, tamamen doğal yollardan ve katkı maddesi kullanılmadan gerçekleştirilir.
Medine Turgut, uzun uğraşlar ve zahmetler sonucu üretilen pekmez hakkında şunları söylüyor: "Uzun uğraş ve zahmetler sonucu el işçiliği ile tamamen doğal yollardan hiçbir katkı maddesi kullanılmadan üretilen pekmezlerimiz kış mevsiminde her derde deva olarak kullanılır. Dutlar kazanda kaynatılır, şırası elde edilir. Kaynatma işlemi uzun süre uygulanır ve düşük ısıda koyulaşıncaya kadar kaynatılır. Kaynama kazanında şıra kaynamaya başlayınca oluşan köpükler kepçe ile alınır. Kaynama ilerledikçe şıranın üstü sarı köpük bağlar, şıra içten içe kızarır, göz göz olarak kaynar ve pekmez kokusunu yayar."
Pekmezin Faydaları
Pekmez, yüksek şeker içeriği nedeniyle iyi bir karbonhidrat ve enerji kaynağıdır. Aynı zamanda kalsiyum, demir, potasyum ve magnezyum gibi mineraller açısından da zengindir. Mineral miktarının fazla ve emilim oranlarının yüksek olması nedeniyle hamile ve emzikli kadınlar, verem hastaları ve iyileşme dönemindeki kişiler için ideal bir besin kaynağıdır.
Krom açısından da zengin olan pekmez, glikoz metabolizmasını etkiler ve insülin kullanımını düzenler. Araştırmalar, pekmezin thiamin, riboflavin ve demir açısından baldan daha zengin olduğunu ortaya koymaktadır.
Erzincan’ın geleneksel dut pekmezi, hem lezzeti hem de sağlık açısından sunduğu faydalar ile sofraların vazgeçilmezi olmaya devam ediyor.