Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü'nde bulunan ve Türkiye'nin tek ters lale koleksiyon bahçesi olma özelliğini taşıyan alanda, nadir rastlanan ters laleler (Fritillaria) çiçek açtı. Doğada yalnızca 20 gün boyunca görülebilen bu zarif çiçekler, hem biyolojik çeşitliliğin korunması hem de süs bitkileri sektörüne katkı sağlamak amacıyla titizlikle korunuyor.
Ziraat Mühendisi Meral Aslay, enstitüde 2006 yılından bu yana süren ters lale kültüre alma ve ıslah çalışmaları hakkında bilgi verdi. Aslay, "Bir melez birey elde etmek için 4 ila 7 yıl arasında bir süreç gerekiyor. Şu ana kadar 27 adet melez çeşit adayı geliştirdik" dedi.
38 Türlük Genetik Koleksiyonla Geleceğe Yatırım
Enstitüde yürütülen çalışmalar kapsamında Türkiye’nin 22 farklı ilinden ve yurt dışından temin edilen toplam 38 farklı ters lale türü bulunuyor. Erzurum, Van, Hakkari, Bitlis, Antalya, Edirne gibi pek çok ilden özel izinlerle toplanan bu türler, 2 dönümlük alanda 1.526 adet saksı ve 22 yetiştirme tavasında yetiştiriliyor.
Bu özel koleksiyonun amacı sadece süs bitkisi üretmek değil; aynı zamanda genetik erozyonun önüne geçmek ve gelecek nesillere biyolojik çeşitliliği aktarmak.
Doğadan Koparmak Yasak: Cezası 577 Bin TL
Ters lalelerin doğadan izinsiz toplanması 2025 yılı itibariyle 577 bin TL idari para cezasına tabi tutuluyor. Bu cezai yaptırım, doğayı tahrip edenlere karşı caydırıcılığı artırmayı hedefliyor. Ziraat Mühendisi Meral Aslay, ters lale türlerinin büyük çoğunluğunun endemik olduğunu belirterek, "Bu bitkilerin doğadan koparılması hem ekosisteme zarar veriyor hem de biyoçeşitliliği tehdit ediyor" ifadelerini kullandı.
Aslay ayrıca, ters lalelerin izinsiz yurt dışına çıkarılmasının da yasak olduğunu hatırlattı. Bu türler yalnızca Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü (BÜGEM) izniyle araştırma ve koruma amacıyla toplanabiliyor.
Türkiye’de Bir İlk: Yerli ve Milli Ters Lale Islahı
Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürü Samet Karataş, Türkiye’de ters lalelere yönelik ilk ve tek kapsamlı ıslah çalışmasının kendi enstitülerinde yürütüldüğünü belirtti. "Bu projeyle hem yerli ve milli süs bitkileri geliştiriliyor hem de doğal türler koruma altına alınıyor" dedi.
TAGEM (Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü) destekli projeler kapsamında seleksiyon ıslahı ve melezleme yöntemleri kullanılarak, tamamen Türkiye’ye özgü ters lale çeşitleri geliştirilmiş durumda. Bu türlerin üretimi sayesinde doğadan toplanmaları önlenmiş oluyor.
Süs Bitkisi Sektörüne Yeni Nefes
Gelecekte peyzaj alanlarında süs bitkisi olarak kullanılabilecek yeni türlerin geliştirilmesiyle birlikte, hem ekonomik hem de çevresel katkılar sağlanması hedefleniyor. Yerli üretimin artması, ithalat bağımlılığını azaltırken; doğanın korunmasına da katkı sunuyor.
Ters lale cinsi dünya genelinde 170 türle temsil ediliyor. Bunlardan 52’si Türkiye’de doğal olarak yetişirken, 29’u sadece Türkiye’de görülen endemik türler arasında yer alıyor. Bu zenginlik, Türkiye’nin bitki genetik kaynakları açısından ne denli önemli bir ülke olduğunu da gözler önüne seriyor.
Ziyaretçi Akını Bekleniyor
Ters lalelerin çiçek açtığı bu 20 günlük kısa dönemde hem doğa tutkunları hem de fotoğrafçılar Erzincan’daki bu özel bahçeye yoğun ilgi gösteriyor. Güzelliğiyle dillere destan olan ters laleler, aynı zamanda doğa koruma bilincinin toplumda gelişmesi açısından da önemli bir rol oynuyor.
Erzincan’da bulunan bu nadide koleksiyon bahçesi, yerli ve yabancı akademisyenler için araştırma merkezi olmasının yanı sıra turizme de katkı sağlıyor.
