Kıdem tazminatı en temel anlamı ile işverenin, işçisine belli koşulların sağlanması halinde işyerinde çalıştığı süre boyunca kazandığı kıdeminin karşılığı olarak ödediği miktar olarak ifade edilebilir. Bir işçi çalıştığı işyerine belirlenen süre boyunca zaman ve emek vermektedir. Bu bağlamda çalışması ile işverenin ticari anlamda işinin yürütülmesine katkı sağlamaktadır. Buna istinaden işçinin düzenli ve sürekli çalışmasının karşılığında işyerinde geçirdiği süre baz alınarak kıdem tazminatı verilmesi gereklilikler arasındadır.
Kıdem tazminatı söz konusu olduğunda her çalışan bu kapsama giren ödemenin ne kadar olduğuyla ilgili net sonuçlara ulaşmak ister. Temel anlamda kıdem tazminatı işçinin son aldığı maaşa yol, yemek, sosyal yardım (eğitim, konut vs.) gibi hakların da ilave edilmesi ile bulunan brüt ücret üzerinden hesaplanır ve ödemesi yapılır.
Söz konusu kıdem tazminatı hakkının kazanılması için bazı şartların yerine getirilmesi gerekir.
Mülga 1475 sayılı kanunun yürürlükte kalan 14'üncü maddesine göre işveren çalışanlara aşağıdaki şartlar dahilinde kıdem tazminatı öder.
İşçinin aynı işverene bağlı olarak çalışma süresinin en az 1 yıl olması ve iş sözleşmesinin;
- İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki sebeplerde ödeme yapılır.
- İşçi tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık ya da işyerinde işin durması benzeri nedenlere dayanarak tazminat hakkı doğar.
- Askerlik görevi sebebiyle işçi tazminata hak kazanır.
- Emeklilik hakkının elde edilmesi halinde işçi tazminatını alabilir.
- Kadın işçinin evlenmesi gibi durumlar dahilinde tazminat ortaya çıkabilir.
- İşçinin ölümü gibi ani durumlarda anlaşmanın feshi halinde çalışma süresinin gerektirdiği süreyi içine alarak kıdem tazminatı ödenmesi gerekmektedir.
Kıdem Tazminatı Alınamayan Durumlar
Genel olarak kıdem tazminatı hakkında sözleşmenin yazılı ya da sözlü olması durumu doğrudan etkilemez. Uygulama esnasında bazı çalışma alanları işçilikten sayılmadığı için bu gibi durumlarda çalışan kıdem tazminatı alamaz. İşte o durumlar:
- Deniz ve hava taşıma işlerinde çalışanlar,
- 50’den az işçi çalıştığı işyerlerinden özellikle tarım ve orman işlerinin yapıldığı alanlarda,
- Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımsal işlerin tümü,
- Bir ailenin üyeleri ve 3. dereceye kadar hısımları arasında dışarıdan başka birinin katılmadığı el işlerinde çalışanlar,
- Ev hizmetlerinde çalışan kişiler,
- Çıraklar,
- Sporcular,
- Rehabilite edilenler.
Kıdem tazminatı başta olmak üzere hukukla ilgili birçok sorunun cevabını merak edebilirsiniz. Avukata sor kısmına gelerek merak ettiğiniz tüm soruların cevabını https://acasoy.com/ adresinde bulabilirsiniz.
