Seda Başgöze'nin Kaleminden...
Bağımlılık yapıcı maddelerin kullanımı, insanlık tarihi kadar eski bir geçmişe sahip olsa da yalnızca son 150 yıldır bir hastalık olarak ele alınmaktadır. Evet, doğru okudunuz. Bağımlılık; bir eylemin ya da bağımlılık yapıcı maddenin kullanımının süreklilik göstermesi, kullanılan madde kesildiğinde yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması ve madde kullanımının kişinin hayatının farklı alanlarında bozucu etkilerine rağmen bırakma girişimlerinin başarısız olması gibi belirtilerle kendini gösteren kronik bir beyin hastalığıdır. Ancak, bağımlılığın tedavisi mümkündür.
Madde kullanım bozukluğu olan kişiler, biyolojik, psikolojik ve sosyal açıdan birçok sorunla karşı karşıya kalırlar. Bu sorunlar sadece bireyin kendisini değil, ailesini de etkiler. Bu açıdan bakıldığında bağımlılık, bir aile hastalığı olarak da karşımıza çıkar. Dahası, bağımlılığın etkisi yalnızca birey ve ailesiyle sınırlı kalmaz; bağımlılık, toplumsal bir sorun haline gelir. Toplumda artan kaygı ile birlikte madde kullanan bireylere karşı önyargılar daha belirgin hale gelir. Bu önyargılar sonucunda madde kullanan kişilerin işe alınmaması, ailelerine ve kendilerine karşı öfke duyulması, damgalanmaları ve toplumsal dışlanmaya maruz kalmaları bu sorunun daha da büyümesine neden olmaktadır.
Damgalama, madde kullanım bozukluğu olan bireyleri psikolojik ve sosyal açıdan olumsuz etkilediği gibi tedaviye başvurmalarının önünde ciddi bir engel oluşturur. Oysa bağımlılığı toplumsal bir sorun olarak ele alıp bireyleri damgalamak yerine onları topluma kazandırmaya çalışmak, uzun vadede çok daha etkili bir çözüm olacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken, bağımlılığı olduğu gibi kabul etmek ya da normalleştirmek değil, bağımlılığın tedavi edilebilir bir hastalık olduğunu kabul etmektir. Bununla birlikte madde kullanım bozukluğu olan bireyleri ve ailelerini bilgilendirmek, tedaviye yönlendirmek ve onların toplumun bir parçası olduklarını hissettirmek gerekir. Bu şekilde bağımlılıkla mücadelemizi toplumsal bir çerçevede sürdürebiliriz.
Bu yazıda bağımlılık kavramını madde kullanım bozukluğu üzerinden ele almış olsam da son yıllarda bağımlılık kavramı sadece alkol ve madde bağımlılığı ile sınırlı kalmamaktadır. Kumar bağımlılığı, internet bağımlılığı ve oyun bağımlılığı gibi davranışsal bağımlılıklar da gündemimizde yer almaktadır. Bir sonraki yazımda bu davranışsal bağımlılıkları detaylı olarak ele alacağım.
